ХУУЛЬ ЗҮЙН САЙДЫН ТОМИЛГОО: УЛС ТӨРИЙН ШИНЭ МАРГААНЫ ЭХЛЭЛ ҮҮ?

Монголын улс төрийн хүрээнд Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын томилгоотой холбоотой маргаан хүчтэй өрнөж эхэллээ. Ерөнхий сайд Г.Занданшатар УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаярыг уг албан тушаалд томилж буйгаа зарлаж, энэ шийдвэрээ Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхэд танилцуулахаа мэдэгдэв. Түүний тайлбарласнаар энэ нь нүүрсний хулгай болон авлигын хэргүүдтэй хатуу тэмцэх зорилготой алхам гэгдэж байгаа юм. Өнгөрсөн жилүүдэд нүүрсний хулгайтай холбоотой дуулиан улс төрийн орчныг доргиож, олон нийтэд шударга ёсны тухай маргаан дахин дахин өрнөж байсан билээ.

Гэвч энэ мэдэгдлийн араас хуульч, улс төрийн шинжээчдийн зүгээс эсрэг байр суурь илэрхийлэх болсон нь анхаарал татаж байна. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг Үндсэн хуулийн дагуу Л.Мөнхбаатар албан ёсоор ХЗДХ-ийн сайдын үүргээ үргэлжлүүлэн гүйцэтгэж байгаа гэж мэдэгдэв. Түүний хэлснээр Ерөнхий сайдын томилгоо хууль зөрчсөн байж болзошгүй бөгөөд Үндсэн хуулийн заалттай зөрчилдөж байна хэмээн үзэж байгаа юм.

Энэ нөхцөл байдал нь улс төрийн шинэ маргаан үүсгэж, хууль зүйн хүрээнд томилгооны эрх мэдэл, тэнцвэрийн тухай асуудлыг сөхөхөд хүргэжээ. Өмнө нь ч төрийн өндөр албан тушаалтны томилгоо маргаан дагуулж байсан бөгөөд 2020 онд Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн дараа сайд нарыг солих, чөлөөлөх эрхийн хүрээ тодорхойгүй гэж үзэхэд хүрсэн.

Б.Энхбаяр бол хууль эрх зүйн салбарт олон жил ажилласан, УИХ-д хууль тогтоогч гэдэг утгаараа тодорхой байр сууриа илэрхийлж ирсэн улстөрч. Түүний нэрийг шударга ёсны тэмцэлтэй холбон олон нийт тодорхой хэмжээнд хүлээн зөвшөөрдөг. Л.Мөнхбаатар сайдын хувьд ч мөн хууль зүйн салбарт арвин туршлагатай, өмнөх Засгийн газарт чухал бодлогын ажлуудыг хэрэгжүүлж байсан тул түүнийг “хууль ёсоор” суудалдаа хэвээр байна гэж үзэх хүмүүс байсаар байна.

Ингэснээр нэг сайдын томилгоо улс төрийн системийн суурь зарчмыг сорьж буй томоохон асуудал болж хувирлаа. Ирэх өдрүүдэд УИХ болон Засгийн газар энэ талаар албан ёсны байр сууриа илэрхийлж, эцсийн шийдвэр гарах хүлээлт үүсээд байна. Томилгооны маргаан цаашид хууль зүйн байгууллагын үйл ажиллагаа, төрийн тогтвортой байдалд хэрхэн нөлөөлөх нь хамгийн сонирхолтой асуулт болоод байна.