МОНГОЛ УЛСЫН НУТАГ ДЭВСГЭРЭЭС АНХ УДАА МӨНГӨН ГЭРЭГЭ ОЛДЛОО

Монголын түүхийн амьд гэрч, соёлын өвийг хадгалах ажилд оруулсан томоохон хувь нэмэр бол Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээс анх удаа мөнгөн гэрэгэ олдсон явдал юм. Энэхүү түүхийн дурсгал нь Баян-Өлгий аймгийн Булган сумын нутаг Улаан даваа хэмээх газар 2024 оны 5 дугаар сард илрүүлсэн бөгөөд нутгийн иргэд А.Ансаган, Х.Аманжол, Е.Аманбек нар олсон байна.

Мөнгөн гэрэгэ нь Монгол эзэнт гүрний үеийн түүхийг харуулж, тусгайлан Их Юань улсын үед дөрвөлжин үсгээр бичигдсэн гэж судлаачид үзэж байгаа. Бичгийн утга нь "Мөнх тэнгэрийн хүчин дор хааны нэр хутагтай болтугай, хэн үл биширвээс алдах, үхэх" хэмээн тайлбарлагдсан байна. Энэ нь монголчуудын эрхэмлэж, баримталдаг үзэл санаа болох "Мөнх Тэнгэрийн дор хааны эрх мэдэл баталгаажсан" гэдгийг илэрхийлж байна.

Гэрэгэний нүхийг эмхэрдсэн товгор ирмэг дээр 6 ханз дүрс үсэг байгааг "Хүндэт тэмдэг, 69 дугаар" гэсэн утгатай гэж тайлбарласан байна.

Энэхүү түүхийн дурсгал нь Монголын соёлын өвийг хамгаалахад чухал үүрэг гүйцэтгэж, тусгайлан хамгаалагдах ёстой зүйлсийн нэг болсон юм. Үүний үр дүнд тухайн иргэдэд Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын сайдын 2025 оны А/232 дугаар тушаалаар урамшуулал олгож, шагнал гардуулсан байна.

Мөнгөн гэрэгэгийн хуучин олдворууд
Монголд мөнгөн гэрэгэг нь түүхийн үнэт олдворуудын нэг бөгөөд эдгээрийг Их Юань улсын үеийн түүхийн гэрч гэж үздэг. Үүнтэй адил хуучин үеийн гэрэгэгүүдийг Өвөр Монгол, Бээжин, Монголын төв болон баруун нутгаар олдсон байдаг. 13 дугаар зуунд Монголын эзэнт гүрний өргөн хүрээтэй захиргаанд ороход ашиглаж байсан олон төрлийн бичиг баримтууд нь мөнгөн гэрэгэ хэлбэртэй байсан гэдгээрээ алдартай.

Тус гэрэгээг Монголын эрдэмтэд эрдэм шинжилгээний үүднээс ихээхэн сонирхож байгаа бөгөөд энэ нь бидний түүхийг бүрэн ойлгох, бичгийн соёл, түүхийн үнэ цэнийг баталгаажуулах чухал ач холбогдолтой гэж үздэг.

Түүхийн энэ олдворыг хамгаалах, судлах үйл явцын ач холбогдол
Чингис хаан Үндэсний музей энэхүү түүхийн олдворыг олон нийтэд танилцуулах, түүнийг хамгаалах чиглэлээр идэвхтэй ажиллаж байгаа бөгөөд соёлын өвийг хамгаалахад иргэд, судлаачид хамтран оролцохыг уриалж байна. Энэхүү олдвор нь Монголын ард түмэнд түүх, соёлын үнэ цэнэ, өв уламжлалын ач холбогдлыг мэдрүүлэхийн зэрэгцээ тус улсын түүхийг судлах, хамгаалах үйлсэд шинэ шат ахих боломжийг бүрдүүлж байна